XII Toruńska Biała Niedziela

XII Toruńska Biała Niedziela: artykuł nr 4996

2007-09-12 13:15:54 Medycyna

Od 17 września będzie można się rejestrować telefonicznie na wizytę w ramach kolejnej Białej Niedzieli, która odbędzie się 23 września. Akcję poświęconą problemowi nowotworów skóry po raz dwunasty organizuje Interdyscyplinarny Zespół Optycznych Metod Wczesnego Wykrywania Nowotworów na UMK, kierowany przez prof. Barbarę Chwirot.

Podczas akcji przeprowadzone zostaną masowe bezpłatne badania skóry pod kątem onkologicznie niepokojących zmian skórnych, towarzyszyć im będzie akcja informacyjna na temat zagrożenia czerniakiem i potrzeb systematycznego kontrolowania skóry. Pacjenci z podejrzanymi zmianami skórnymi wykrytymi przez lekarzy podczas wstępnego badania, będą mieli możliwość przebadania tych zmian unikalną metodą fluorescencyjną opracowaną w Zespole - bezpieczną, nieinwazyjną i sprawdzoną podczas wieloletnich testów.

„Biała niedziela” odbędzie się w godz. 9.00 - 15. 00 w pomieszczeniach Akademickiej Przychodni Lekarskiej UMK ( ul. Gagarina 39). Pacjentów przyjmować będzie zespół lekarzy (dr Ewa Malicka - dermatolog, dr n. med. Zbigniew Michniewicz, chirurg – onkolog ze Szpitala Miejskiego w Toruniu, dr Edward Krajewski - chirurg onkolog z Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszczy i dr Jarosław Redziński - chirurg onkolog z Wojewódzkiej Poradni Onkologicznej w Toruniu), którzy dokonają wstępnej oceny i w razie potrzeby skierują na badania fluorescencyjne w pracowni Zespołu UMK. Każdy pacjent zostanie przyjęty nieodpłatnie w określonym terminie (dzień i godzina podane zostaną podczas wizyty w APL w dniu akcji). Przewidziano przebadanie ok. 700 osób – pierwszeństwo będą miały osoby zarejestrowane telefonicznie. Rejestrować się będzie można od 17 września pod tel. 61 14 341 i 61 14 776, w godz. 8.00-16.00.

Niewidzialne ultrafioletowe promieniowanie Słońca jest najważniejszym, naturalnie występującym, środowiskowym czynnikiem mogącym pwodować powstanie nowotworów skóry. Towarzyszy nam ono zawsze, ale szczególnie silne jest latem. Dane epidemiologiczne wskazują, że okresowe krótkie intensywne opalanie, szczególnie jeśli związane jest z oparzeniami słonecznymi, jest bardziej szkodliwe niż ciągła ekspozycja na działanie Słońca. Niestety, właśnie latem lubimy szczególnie wystawiać skórę na działanie Słońca. Ponadto, lawinowo rośnie liczba osób wyjeżdżających na wakacje do krajów południowych, w których poziom słonecznego promieniowania ultrafioletowego jest znacznie wyższy niż w Polsce.

We wielu krajach podejmowane są Inicjatywy na rzecz zwiększenia społecznej świadomości o zagrożeniach jakie niesie ekspozycja na światło słoneczne oraz o wczesnych oznakach raka skóry. Światowa Organizacja Zdrowia w ramach programu INTERSUN od wielu lat prowadzi specjalne badania na ten temat oraz publikuje wytyczne dotyczące działań profilaktycznych. W Europie programy takie prowadzone są praktycznie we wszystkich krajach przez liczne organizacje rządowe i pozarządowe. Siedem lat temu powstało Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Zapobiegania Rakom Skóry EUROSKIN, utworzone właśnie z powodu rosnącego zagrożenia rakiem skóry i potrzeby ograniczenia szkodliwych efektów promieniowania ultrafioletowego.

Raki skóry to poważny problem zdrowotny!

· Raki skóry inne niż czerniak stanowią grupę najczęściej występujących na świecie nowotworów człowieka.

· Dane Światowej Organizacji Zdrowia mówią, że każdego roku na świecie od 2 do 3 milionów osób zapada na raki skóry inne niż czerniak, a u ponad 130 000 osób diagnozowany jest czerniak.

· Skalę problemu obrazuje to, że liczba zgonów powodowanych rakami skóry jest podobna do tej, jaką powoduje rak szyjki macicy. Przesiewowe badania mające na celu wykrywanie raka szyjki macicy w większości krajów rozwiniętych są powszechnie przyjęte, jako najskuteczniejsza metoda wczesnego wykrywania i tym samym skutecznego leczenia.

· Raki skóry inne niż czerniak rzadko są przyczyną zgonów. Jednak, z punktu widzenia osoby chorej, zachorowanie na nowotwór zawsze stanowi duze obciążenie psychiczne, a operacyjne usunięcie raka może wiązać się oszpeceniem - raki te najczęściej występują w miejscach wystawianych na słońce takich jak twarz, uszy, szyja i przedramiona. Ponadto, z powodu skali występowania stanowią poważne ekonomiczne obciążenie systemów opieki zdrowotnej.

· Od wielu lat obserwuje się na całym świecie dramatyczny wręcz przyrost zachorowań na czerniaka, groźny i bardzo złośliwy nowotwór, nadzwyczaj szybko tworzący przerzuty i w tym stadium praktycznie nieuleczalny.

  • Czerniak jest przyczyną ponad 80% zgonów powodowanych rakami skóry.
  • Liczba nowo diagnozowanych przypadków czerniaka podwaja się co dziesięć lat i już obecnie zajmuje on dwunaste miejsce na liście najbardziej powszechnych nowotworów człowieka.
  • Niepokojące jest i to, że coraz częściej występuje on u ludzi młodych,podczas gdy w przeszłości z reguły wykrywany był u ludzi po sześćdziesiątce.

· Współcześnie ok. 50% przypadków czerniaka odnotowuje się w populacji tzw. „młodych dorosłych” tzn. grupie pięćdziesięciolatków.

· W wielu krajach obserwuje się przewagę zachorowań u kobiet w stosunku do mężczyzn, ale w krajach o największej zachorowalności (Australia, USA) rozkład nowych zachorowań jest zbliżony dla obu płci.

· U kobiet czerniak najczęściej umiejscowiony jest na podudziu (między kolanem a kostką).

· U mężczyzn najczęstszym umiejscowieniem czerniaka jest tułów, przede wszystkim skóra pleców.

· W grupie chorych w wieku powyżej 65 lat czerniak najczęściej pojawia się u obu płci na twarzy.

Etiopatologia czerniaka jest wciąż mało poznana i nie potrafimy obecnie określić przyczyn obserwowanego szybkiego wzrostu zachorowań na tę chorobę.

Wiemy jednak, że:

· najczęściej (może nawet zawsze) rozwija się on na podłożu istniejących lub pojawiających się jako nowe, pigmentowych zmian skórnych,

· prawdopodobieństwo zachorowania jest też w pewnym stopniu proporcjonalne do liczby znamion i piegów, jakie mamy na ciele, a szczególnie ostrożne powinny być osoby o jasnej karnacji skóry i/lub jasnych włosach oraz te, u których przypadki czerniaka wystąpiły w bliższej lub dalszej rodzinie,

· prawdopodobieństwo jego wystąpienia rośnie u osób, które doznały oparzeń słonecznych (szczególnie w dzieciństwie, w okresie przed dojrzewaniem), a także u tych, którzy z przyczyn zawodowych lub dla rekreacji spędzają dużo czasu na wolnym powietrzu.

Czerniak, podobnie jak inne nowotwory, jest uleczalny praktycznie prawie zawsze kiedy wykryty zostanie we wczesnym stadium. Jeśli istotnie jest to wczesne stadium, to cała kuracja sprowadza się do niewielkiego zabiegu wycięcia zmiany nowotworowej.

Warto wiedzieć, że:

· Sposoby leczenia czerniaka nie zmieniły się od ponad dwudziestu lat, a postęp w leczeniu jest związany głównie ze zwiększeniem odsetka czerniaków usuwanych we wczesnych stadiach zaawansowania.

· Chorzy, u których wycięty czerniak był we wczesnym stadium, czyli miał grubość poniżej 1mm mają 90% szans na przeżycie bez wznowy choroby w okresie 5 lat.

· Chorzy, u których grubość czerniaka przekroczyła 3,5 mm mają zaledwie 50% szans na przeżycie bez wznowy choroby w okresie 5 lat, nawet jeśli nie mają objawów rozsiewu ogólnoustrojowego.

· Wzrost odsetka czerniaków usuwanych wcześnie, czyli gdy ich grubość nie przekracza 1 mm, jest notowany przede wszystkim w tych krajach, w których prowadzona jest intensywna edukacja społeczeństwa i personelu medycznego.

Powyższe dane dobitnie ilustrują, jak niezmiernie ważne jest wczesne rozpoznanie czerniaka, jednak na tym etapie choroba jest trudna do uchwycenia i wykrycia. Właśnie dlatego Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby każdy co najmniej raz w roku odwiedził lekarza i poprosił o zbadanie skóry na całym ciele. Ze względu na koszty takich badań, nie ma na całym świecie państwa, w którym zalecenie to zostało wprowadzone w życie. Ponadto, jak wskazują dane literaturowe, np. w USA około 50% wczesnych czerniaków nie zostaje wykrytych przez lekarzy pierwszego kontaktu. Danych polskich nie znamy, ale Niemcy oceniają, że w ich kraju tylko 75% diagnoz stawianych w odniesieniu do czerniaka przez doświadczonych klinicystów jest trafnych. Dzieje się tak dlatego, że brak jest w skali światowej obiektywnej klinicznej metody wykrywania czerniaka. Diagnoza kliniczna stawiana jest "na oko" tzn. polega na wzrokowej, subiektywnej ocenie przez lekarza podejrzanej zmiany skórnej. Stosowane kryteria oceny dotyczą wielkości, kształtu, przebarwień, występowania guzków, stanów zapalnych itp. Pewną diagnozę można uzyskać praktycznie tylko po histopatologicznym badaniu wyciętych tkanek i to przez doświadczonego histopatologa, ponieważ i na poziomie badań mikroskopowych czerniak jest często trudny do zdiagnozowania.

Ocenia się, że 23% wszystkich czerniaków pierwotnie zauważonych zostało przez członków rodziny. Oglądajmy się więc i jeśli zauważymy, że pojawiło nam się nowe znamię lub jakieś dobrze nam znane i zasiedziałe na naszej skórze przejawia "chęć do życia", powiększa się, zmienia barwę lub zaczyna mieć nowych znajomych to nie lekceważmy tego i dajmy je obejrzeć lekarzowi, najlepiej dermatologowi lub onkologowi. Najczęściej okaże się, że to nic groźnego ale naprawdę lepiej jest "dmuchać na zimne niż się poważnie sparzyć"!

W Interdyscyplinarnym Zespole Optycznych Metod Wczesnego Wykrywania Nowotworów UMK opracowaliśmy w 1993 r. obiektywną metodą wykrywania czerniaka. Przeprowadzono badania ok. 23 000 zmian u ponad 11 000 pacjentów. Na podstawie zebranych wyników oceniamy czułość metody na ok. 82%. Metoda była testowana klinicznie również w Centrum Onkologii w Warszawie i w Akademii Medycznej w Szczecinie. Jest całkowicie bezpieczna. Samo badanie zajmuje nie więcej niż 15 minut, nie wymaga pobierania żadnych próbek i przypomina wizytę u fotografa. Do korzystania z tej możliwości zbadania zachęcam gorąco wszystkich.

Właśnie przy okazji tych badań zdaliśmy sobie w Zespole sprawę, z powagi problemu jakim jest brak społecznej świadomości o zagrożeniu czerniakiem. W ciągu jedenastu lat trafiło do nas w sumie ponad 200 osób z czerniakiem (potwierdzonym badaniem histopatologicznym). Niestety w znacznej liczbie przypadków choroba była już zaawansowana, co znacznie zmniejszało szanse na wyleczenie. Wszyscy ci ludzie mogli zostać skutecznie wyleczeni, gdyby tylko zgłosili się odpowiednio wcześnie do lekarza specjalisty.

Z roku na rok rośnie liczba pacjentów, u których choroba jest wykrywana we wczesnym, dobrze rokującym na wyleczenia stadium. Po jedenastu latach naszych akcji osiągnęliśmy w Toruniu wykrywalność ok. 50% wczesnych czerniaków (w pierwszych latach ok. 10%, pięć lat temu 20%) i mamy nadzieję, że w tym roku będzie jeszcze lepiej. Średnia krajowa wynosi kilka procent więc niewątpliwie wszyscy, którzy przyczynili się do przeprowadzenia tych badań mają prawo do satysfakcji.

W Australii ok. 90% czerniaków wykrywa się we wczesnych stadiach i mamy nadzieję, że z każdym kolejnym rokiem będziemy zbliżać się przynajmniej w Toruniu do tego poziomu.

Dodatkowo, ważnym problemem jest ochrona dzieci przed nadmiernym działaniem słońca. Jest to problem wciąż w naszym kraju niedoceniany. Dane epidemiologiczne i doświadczenia innych krajów, szczególnie Australii i USA, jednoznacznie wskazują, że programy społeczne ukierunkowane na zacienianie miejsc do zabawy i rekreacji oraz propagowanie, zwłaszcza wśród rodziców, potrzeby właściwego ubierania dzieci w dni słoneczne (odpowiednie czapki i odzież uszyta z właściwych materiałów) powodują spadek zachorowań na raki skóry w wieku dojrzałym. Ocenia się, że w okresie dzieciństwa i wieku dojrzewania skóra człowieka otrzymuje połowę całożyciowej dawki promieniowania ultrafioletowego.

W Toruniu, podobnie jak w całej Polsce, nie docenia się tego problemu - wystarczy „rzucić okiem” na place zabaw, boiska, baseny i tereny rekreacyjne. Być może, dzięki działaniom mediów, uda się w końcu pobudzić społeczną działalność w tym względzie i stopniowo doprowadzić do opracowania i wdrożenia w Toruniu odpowiednich długofalowych działań w tym względzie.

Gdybyście Państwo byli zainteresowani podjęciem tego tematu, służymy pomocą w postaci materiałów i zaleceń Światopwej Organizacji Zdrowia oraz materiałami obrazującymi takie programy realizowane w innych krajach.

Następna strona

Poprzednia strona

Wybrane wiadomości z medycyny