W 300. rocznicę urodzin Karola Linneusza: artykuł nr 5128
2007-10-22 09:44:27 Botanika
Wiedza naukowa ma określoną strukturę. Tworzą ją język, właściwy danej dyscyplinie, odpowiednie pojęcia i definicje oraz teorie. Sprawia ona, że każdy nowy fakt trafia w gmachu wiedzy na swoje miejsce, a jednocześnie widać luki, które należy wypełnić. Aczkolwiek postęp naukowy jest zazwyczaj osiągany żmudną pracą wielu uczonych, w każdej dziedzinie wybija się kilka postaci, które nadały jej kształt. Newton był architektem fizyki, Lavoisier położył podwaliny chemii, natomiast strukturę wiedzy biologicznej nakreślił Karol Linneusz.
Karol Linneusz znany jest powszechnie jako ojciec systematyki biologicznej i zasad nazewnictwa organizmów. Jego system klasyfikacji organizmów, przede wszystkim tzw. system płciowy roślin, nie był pierwszą próbą uporządkowania świata ożywionego, był jednak nieporównywalny z niczym, co było wcześniej. Linneusz był niezwykle wnikliwym obserwatorem i rzetelnym, skrupulatnym badaczem, który skodyfikował język opisu, sprecyzował terminy naukowe i stworzył podstawy metodologii badawczej systematyki. Dzięki takiemu rygorystycznemu podejściu, jego system klasyfikacji był niezwykle, jak na swoje czasy, jasny i szczegółowy. Każda znana roślina miała w nim swoje miejsce, a dzięki temu można było łatwo sprawdzić, czy określony gatunek został już opisany. Precyzyjnie wytyczając granice świata poznanego i zbadanego, Linneusz ukazał ogrom tego, co niepoznane i niezbadane.
Linneusz otworzył badaczom oczy na niezwykłą różnorodność świata przyrody.
Dał im narzędzie do jego badania oraz język wzajemnej komunikacji. Stulecie po
ukazaniu się dzieła Species plantarum (1753), znaczącego początek współczesnej
botaniki, było okresem niezwykłego rozwoju systematyki. Im więcej gatunków
poznawano, tym bardziej zwracano uwagę na ich wzajemne podobieństwo,
rozmieszczenie geograficzne, adaptacje do życia w określonych warunkach, co sto
lat później zaowocowało sformułowaniem przez Karola Darwina teorii ewolucji.
Rewolucja darwinowska w biologii byłaby niemożliwa bez wcześniejszej rewolucji
linneuszowskiej.
Mimo swoich kreacjonistycznych poglądów, Linneusz zaliczył człowieka do
królestwa zwierząt – do ssaków, ustawiając go obok małp człekokształtnych. Był
to przewrót porównywalny z kopernikańskim. Kopernik wyrzucił Ziemię z centrum
Wszechświata i zredukował do roli jednej z wielu planet krążących wokół Słońca.
Linneusz natomiast zredukował człowieka do roli jednego z milionów gatunków
żyjących na Ziemi.
Zachowany gabinet Linneusza w jego wiejskim domu w Hammarby w Szwecji – cały
wyklejony rycinami roślin – świadczy o tym, że zachwyt nad pięknem roślin
towarzyszył szwedzkiemu botanikowi nieustannie. Pięknem rozumianym głębiej niż
sama uroda kształtu i barwy kwiatu, obejmującym bowiem zrozumienie, jak kwiat
funkcjonuje i czemu służy, oraz pokorę, jaka temu zrozumieniu towarzyszy.
W 300. rocznicę urodzin Karola Linneusza zapraszamy na wystawę, prezentującą
starodruki botaniczne (XVI w.-początek XIX w.) ze zbiorów bibliotek Zakładu
Systematyki i Geografii Roślin i Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego
oraz Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Oprócz dzieł Linneusza, takich jak
Philosophia botanica, Genera plantarum, Hortus Cliffortianus, czy Systema
Naturae, pokazane będą najważniejsze opracowania jego poprzedników, m.in.
Dodoensa, Mattiolego, Bauhina i Tourneforta, a także najstarsze polskie zielniki
Siennika (1595), Marcina z Urzędowa (1564) i Syreniusza (1613). Atrakcją będą
arcydzieła ilustracji botanicznej: zielnik Leonharta Fuchsa, Hortus Eistettensis
Basiliusa Beslera, Icones plantarum rariorum Nikolausa Jacquina oraz Les
Liliacées Pierre-Josepha Redouté’a.
Otwarcie wystawy poprzedził wykład jej kuratora, prof. Krzysztofa Spalika, pt.
„Przewrót linneuszowski w pojmowaniu złożoności świata” (sala nr 256), a
ceremonii otwarcia towarzyszyła degustacja roślinnych przekąsek i trunków.
Podczas uroczystości w ogrodach Biblioteki Uniwersyteckiej została zasadzona
lipa, która nosi imię Linneusza.
Miejsce: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66,
Warszawa, II piętro, pod Wielkim Świetlikiem.
Otwarcie wystawy: 20 października 2007, godz. 1200
Wystawa czynna w dniach 21 października-10 listopada 2007:
od poniedziałku do soboty – w godz. 9:00-21:00
niedziela – w godz. 15:00-20:00
Organizatorzy: Wydział Biologii i Ogród Botaniczny Uniwersytetu
Warszawskiego oraz Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Wstęp wolny