Centrum Nauki Kopernik: artykuł nr 5307
2008-01-04 03:42:57 Ciekawostki
Wzbudzenie ciekawości poprzez interaktywny przekaz dostosowany do odbiorcy - to nasza podstawowa recepta na udaną popularyzację nauki - mówi Robert Firmhoffer, dyrektor Centrum Nauki Kopernik (Centrum). Do 2009 roku w Warszawie powstanie unikalny budynek, który pomieści m.in. wystawy, laboratoria i pracownie, a jego charakterystycznym elementem będzie planetarium, usytuowane w bryle przypominającej głaz narzutowy. To przyszłość. Jednak "Kopernik" to nie tylko plany i przygotowania. Przez niewiele ponad rok swojego istnienia, mimo braku stałej siedziby, Centrum wyrobiło sobie markę rzetelnej instytucji popularyzującej naukę.
PO PIERWSZE - INSPIRACJA, NAUKA - PRZY OKAZJI
"Jest wiele poziomów popularyzacji nauki, my poruszamy się tylko na niektórych.
Naszym podstawowym celem jest zainspirować i zaciekawić" - tłumaczy Robert
Firmhofer. Podkreśla, że nawet najlepszy przekaz nie dotrze do odbiorców -
dzieci, młodzieży, dorosłych, seniorów - w których nie ma naturalnej ciekawości.
"Przy okazji staramy się przekazać wiedzę i zbudować pozytywny wizerunek
naukowca" - dodaje.
Zdaniem Firmhofera, te cele pozwala osiągnąć interaktywna ekspozycja - w
rzeczywistym, a nie komputerowym znaczeniu tego słowa. "Jeżeli muszę wykonać
jakąś czynność i jestem zaskoczony jej efektem, taka zabawa mnie wciąga,
angażuje, zaciekawia i sprawia, że rozumiem i zapamiętuję" - mówi dyrektor
Centrum. Zgodnie z tą receptą zaprojektowana została wystawa objazdowa
"Eksperymentuj!", która odwiedziła już 36 polskich miast i miejscowości, a także
Barcelonę i Brno.
Zmianie pokutującego w Polsce wizerunku naukowca - nudziarza mają z kolei służyć
organizowane przez CNK pokazy.
"Najłatwiej przekonać ludzi, że nauka jest ciekawa, umożliwiając im kontakt z
ciekawym przedstawicielem środowiska naukowego. W ten sposób świetnie dociera
się do dzieci. Budują one sobie wstępny pozytywny wizerunek nauki, który później
bywa popsuty przez szkołę" - uważa Firmhofer. Zaznacza, że tylko dobrze
przygotowana demonstracja, prowadzona odpowiednim językiem, może spełnić to
zadanie.
Dyrektor CNK przytacza wyniki badania "Rose Study" - projektu zapoczątkowanego
przez Uniwersytet w Oslo i prowadzonego w wielu krajach o różnym stopniu
rozwoju, także w Polsce. Zbadano stosunek do nauk ścisłych wśród
piętnastolatków. Okazuje się, że im wyższy poziom nauczania w danym kraju, tym
gorszy jest tam stosunek do nauki. "Oznacza to, że choć dużo udaje nam się
nauczyć w szkole, to jednak zniechęcamy studentów do podjęcia pracy w tych
kierunkach. Wymuszamy wiedzę, ale nie przekonujemy do nauki" - wnioskuje
Firmhofer.
W jego opinii, zrozumienie tej prawidłowości ma fundamentalne znaczenie dla
wszystkich rozwiniętych społeczeństw. "Jeżeli stosunek do nauki i technologii
jest negatywny, to brakuje inżynierów, brakuje ludzi pracujących w przemyśle
chemicznym, brakuje wysoko wykwalifikowanych ekspertów" - konstatuje.
INSPIROWAĆ OD NAJMŁODSZYCH LAT
W 2007 roku Centrum uczestniczyło w XI Festiwalu Nauki. W 9 namiotach
ustawionych na miejscu przyszłej siedziby "Kopernika" można było poznać
przedsmak atrakcji, jakie czekają zwiedzających. W siedmiu namiotach znajdowały
się eksponaty wprowadzające w tematykę poszczególnych galerii przyszłej wystawy
stałej; w pozostałych - planetarium oraz informacja. Przyjechała tam również
wystawa "Eksperymentuj!", odbywały się wykłady i pokazy. W ramach Nocy Badaczy
animatorzy urządzili wycieczkę do lasu i polowanie na ćmy. Był teatr odbitego
światła i inscenizacja "Ciśnienie na dworze królewskim" zaprezentowana na zamku
w Warszawie.
Ważnym elementem działalności CNK jest wystawa "Eksperymentuj!". Jak podkreśla
Firmhofer, nie została ona stworzona po to, żeby ją prezentować tylko w dużych
miastach. Dlatego organizatorzy odpowiadają na zaproszenia nawet bardzo małych
ośrodków. W ciągu niespełna półtora roku obejrzało ją ponad 170 tys. osób w
całej Polsce. "To nie my decydujemy o tym, dokąd pojedziemy. Czekamy na
zaproszenia szkół. Ta wspólna działalność wymaga aktywności nauczycieli,
dyrekcji i uczniów. Szkoła nie tylko musi nas zaprosić, ale uczestniczy w
organizowaniu wystawy, zapewnia nocleg animatorom, rozwiesza plakaty, powiadamia
lokalne media. Obecność wystawy w szkole powinno coś w niej zmienić na lepsze,
zostać zapamiętana jako ważne i pozytywne wydarzenie" - mówi dyrektor.
Owocem jednej z takich wizyt jest... relacja w formie teledysku hiphopowego,
dostępnego na stronie internetowej CNKhttp://www.kopernik.org.pl/. Przygotowali
ją uczniowie, z własnej inicjatywy i według własnego pomysłu. "Jeżeli lekcje są
tematem takich klipów to zazwyczaj mają one wymowę negatywną. Tutaj widać, że
nasza wystawa inspiruje pozytywnie" - stwierdza Firmhofer.
CNK "Kopernik" prowadzi też kilka stałych projektów. Są to m.in. warsztaty
familijne, które pozwalają rodzinom wspólnie bawić się nauką. Zajęcia kierowane
są do dzieci w wieku od 5 do 8 lat oraz ich rodziców lub dziadków. Animatorzy
proponują im wspólne przeprowadzanie doświadczeń, wyjaśniających codzienne
zjawiska.
"Rozbudzamy - zwłaszcza w najmłodszych uczestnikach - ciekawość świata i chęć do
samodzielnego poszukiwania odpowiedzi na pojawiające się pytania. Podpowiadamy
dorosłym, jak stać się dla swoich pociech przewodnikami po świecie wiedzy i
przedstawiamy im przepisy na doświadczenia do przeprowadzenia w domu. Dzięki
temu nasz projekt stanowi połączenie popularyzacji nauki z rodzinnym spędzaniem
weekendów i przyczynia się również do pielęgnowania rodzinnych więzi" - tłumaczy
Firmhofer.
W warsztatach do listopada 2007 uczestniczyło ponad 700 uczestników (dorosłych i
dzieci).
Do znaczących osiągnięć Centrum jego dyrektor zalicza również Dni Pokazów. Jak
wyjaśnia, chodzi o to, aby poprzez demonstrację zafrapować widzów i słuchaczy,
pokazać nie tylko zjawiska, ale i warsztat pracy naukowca - aby zbudować jego
pozytywny wizerunek. Według Firmhofera, może to sprawić, że młodzi ludzie
chętniej wybierać będą naukę, a w szczególności kierunki ścisłe.
UCZĄ SAMI I UCZĄ INNYCH, JAK UCZYĆ
"Kopernik" prowadzi także warsztaty dla nauczycieli i dla osób, które zawodowo
lub amatorsko zajmują się demonstracjami naukowymi. Konferencje "Pokazać -
przekazać naukę" Firmhofer nazywa "działalnością u podstaw". Służy one wymianie
doświadczeń i recept na udane pokazy i prezentacje popularyzatorskie.
Szkolenia odbywają się i wewnątrz CNK. Bo Centrum to kilkadziesiąt osób -
stałych pracowników, animatorów i wolontariuszy. Na stałe w "Koperniku"
zatrudnione są 33 osoby. W głównej mierze są to twórcy ekspozycji, która ma
ruszyć za dwa lata. Dodatkowo w Centrum pracuje zespół około 20 animatorów.
Wszyscy animatorzy przeszli przez kilkumiesięczny wolontariat.
"Nasi animatorzy to studenci i doktoranci, a nawet doktorzy różnych kierunków -
najczęściej biolodzy, fizycy, ale i humaniści. Mają w sobie pasję, wcześniej
przeszli przez koła naukowe, pikniki, festiwale, zajmowali się też działalnością
społeczną i charytatywną - na przykład w harcerstwie, organizacjach
pozarządowych, kościołach. Te osoby mają cechy niezbędne do tego, żeby być
dobrymi popularyzatorami" - przekonuje Firmhofer.
Animatorzy towarzyszą wystawie objazdowej, przygotowują pokazy albo prowadzą
własne projekty. Na początku jednak korzystają z pakietu opisanych doświadczeń i
pokazów, które odbyły się wcześniej. "Entuzjazm i dobra wola nie wystarczy, aby
skutecznie popularyzować wiedzę. Bywa, że naukowcy mówią do 12-latków posługując
się pojęciami, którymi ci nauczą się za trzy lata" - zauważa Firmhofer. Dlatego
ludzie związani z Centrum uczą się kontaktów z publicznością i technik
prezentacji.
BY KAŻDY MIAŁ WŁASNE ZDANIE
Dyrektor podkreśla, że popularyzacja to nie tylko efektowne pokazy i
doświadczenia. Animatorzy nie boją się trudnych tematów, szukają sposobów na
przewartościowanie, przełamanie negatywnych stereotypów dotyczących osiągnięć
nauki, np. poprzez poddanie ich debacie.
Przykładem takiej działalności jest udział "Kopernika" w unijnym programie
DECIDE. Jest to projekt planszowych gier strategicznych, rozgrywanych w grupach
około dziesięcioosobowych. Uczestnicy gry dyskutują społecznie wrażliwe kwestie
związane z nauką, np. żywność modyfikowaną genetycznie. Nie ma tu dobrych i
złych rozwiązań.
"Naukowiec działający w próżni społecznej w pewnym momencie może spotkać się z
kompletnym niezrozumieniem. Ta gra pokazuje, że istnieje ogromny obszar, w
którym nauka jest poddana decyzjom społecznym. Uczy nas, że należy świadomie
zająć stanowisko w danej sprawie, bo jeśli tego nie zrobimy, to ktoś inny
podejmie za nas ważne decyzje" - tłumaczy Firmhofer.
PAP - Nauka w Polsce, Agnieszka Uczyńska
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce
Wybrane wiadomości z ciekawostek
- Lamy w izraelskiej armii
- Początek astronomicznej wiosny
- Węże w telewizji
- W Gdyni jest największa w Polsce rafa koralowa
- III Bałtycki Festiwal Nauki
- Kanapki, jogurty, owoce świeże i suszone - zamiast lizaków, chipsów i gazowanych napojów.
- Kim jest robosapiens? – politechnika zaprasza na Bałtycki Festiwal Nauki