Nagrody PAN za najciekawsze badania w dziedzinie biologii


Nagrody PAN za najciekawsze badania w dziedzinie biologii: artykuł nr 1777

2006-01-09 17:08:24 Ciekawostki

Badaczka zegara biologicznego w układzie nerwowym oraz naukowiec śledzący rozwój muszli u ślimaków żyjących w epoce dinozaurów znaleźli się w gronie osób uhonorowanych przez Polską Akademię Nauk za najciekawsze badania w dziedzinie biologii w ubiegłym roku. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 9 stycznia w Warszawie.

Wydział Nauk Biologicznych PAN przyznał za rok 2005 nagrodę indywidualną i zespołową.

Nagrodę indywidualną zdobyła prof. Elżbieta Pyza z Instytutu Zoologii UJ za cykl publikacji poświęconych badaniom rytmiki dobowej. Jak wyjaśniła profesor, rytmy biologiczne, generowane przez wewnętrzny zegar biologiczny, występują u wszystkich organizmów. Dzięki nim możliwe jest utrzymywanie rytmu aktywności i odpoczynku oraz synchronizacja tych procesów z cyklicznymi zmianami zachodzącymi w środowisku, jak na przykład dobowe zmiany dnia i nocy. Jako obiekt doświadczalny w badaniach nad zegarem biologicznym prof. Pyza wykorzystuje muszki owocowe.

Nagrodę zespołową odebrały uczone z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, prowadzące pod kierunkiem prof. Hanny Strzeleckiej-Gołaszewskiej badania nad białkami motorycznymi, czyli takimi białkami, które biorą udział w procesie przekształcania w organizmie energii chemicznej na energię mechaniczną niezbędną dla ruchu organizmów żywych. Badaczki starają się wytłumaczyć, dlaczego komórki człowieka poruszają się, a mięśnie kurczą. Badają w tym celu dwa białka motoryczne - miozynę i aktynę. Jak wyjaśniła prof. Strzelecka-Gołaszewska, kiedy włókna złożone z cząsteczek tych białek przesuwają się wzdłuż siebie, inicjowany jest proces skurczu mięśni oraz procesy ruchu i podziału komórek.

Wydział przyznał dodatkowo dwa wyróżnienia. Dr. Andrzeja Kaima z Instytutu Paleobiologii PAN wyróżniono za szczególnie ciekawe badania nad zmianami ewolucyjnymi w budowie muszli ślimaków z ery mezozoicznej (230-65 mln lat temu), kiedy żyły dinozaury. Z kolei prof. Magdalenę Ralską-Jasiewiczową z Instytutu Botaniki PAN doceniono za badania nad roślinnością w Polsce w okresie czwartorzędu (okres od ok. 1,8 mln lat temu do dziś), w epoce lodowcowej i polodowcowej.

Podczas uroczystości wręczenia nagród Wydziału o wynikach swoich badań opowiadali także biolodzy uhonorowani Nagrodami Prezesa Rady Ministrów, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz Komitetu Mikrobiologii PAN. Aż dwie z tych nagród za 2005 rok zdobyła prof. Zofia Kielan-Jaworowska z Instytutu Paleobiologii PAN, zaliczana do najsłynniejszych polskich paleontologów, organizatorka wielu wypraw badawczych na pustynię Gobi w Mongolii. Doceniono ją za badania nad ewolucją ssaków w epoce dinozaurów, czyli w mezozoiku.

Jak podkreśliła profesor, mezozoik zwany jest "ciemnymi latami historii ssaków". Przez pierwsze 160 milionów lat mezozoiku, czyli faktycznie przez dwie trzecie swojej historii, ssaki były bardzo małe - osiągały zazwyczaj wielkość myszy i prowadziły tylko nocny tryb życia, co było reakcją na ocieplenie się klimatu. Profesor przypomniała, że przodkami ssaków były gady zwane cynodontami, które pojawiły się w permie (280-230 mln lat temu).

Dzięki uprzejmości: PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros

Następna strona

Poprzednia strona

Wybrane wiadomości z ciekawostek