Błotniak łąkowy: artykuł nr 2937
2006-07-18 12:47:20 Zoologia
Błotniak łąkowy Circus pygargus to wędrowny ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. Młode ptaki zaczynają wylatywać z gniazd dopiero w połowie lipca. "Wstrzymajmy się do tego czasu z koszeniem zbóż na obszarach, które zamieszkuje ten gatunek" - apeluje Dominik Krupiński z Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian". Błotniak łąkowy jest objęty ochroną gatunkową. Do niedawna znajdował się w Czerwonej Księdze Zwierząt na liście gatunków zagrożonych.
Wstrzymanie żniw nie zawsze jednak jest możliwe. Dlatego Krupiński zachęca
miłośników ptaków, by pomogli błotniakowi w inny sposób.
"Jeśli znajdziemy gniazdo błotniaka łąkowego w zbożu i wygląda na to, że lęg
może zostać zniszczony podczas żniw, zabierzmy pisklęta z gniazda na czas
koszenia zboża, a następnie zostawmy ptaki na ściernisku, w pobliżu miejsca, w
którym znajdowało się gniazdo" - instruuje.
Ptaki należy położyć w niewielkim dołku wyłożonym słomą. Rdzawo-brązowe
ubarwienie młodych powoduje, że są one mało widoczne na tle ścierniska. Pisklęta
na pewno jednak zostaną odnalezione przez rodziców i będą dokarmiane.
Ten sposób jest lepszy niż pozostawienie nieskoszonego fragmentu zboża, który
może przyciągać drapieżniki, zwłaszcza lisy i wałęsające się psy. Jeżeli już
zostawiamy nieskoszony łan zboża wokół gniazda (minimum 5 m), to zabezpieczmy
lęg przed drapieżnikami, najlepiej przez otoczenie go siatką.
W Polsce żyje około 600 par błotniaków łąkowych. Najliczniej występują na
Lubelszczyźnie, Południowym Podlasiu oraz we wschodniej i południowej części
Mazowsza.
Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”, którego celem jest między innymi ochrona
błotniaka, stawia przede wszystkim na kampanię informacyjną. Oprócz wyszukiwania
lęgów znajdujących się w uprawach zbóż oraz zabezpieczania gniazd, organizuje
akcję edukacyjną dla rolników i kombajnistów, której celem jest szerzenie wiedzy
o pożytecznej roli gatunku w agrocenozach.
„Bocian” współpracuje również z organizacjami zagranicznymi prowadzącymi podobne
projekty. W 2005 roku towarzystwo przystąpiło do koordynowanego przez Holendrów
(Working Group Grauwe Kiekendief) międzynarodowego projektu znakowania błotniaka
łąkowego kolorowymi obrączkami. W ubiegłym roku na południowym Podlasiu
zaobrączkowanych zostało w ten sposób 16 piskląt. Znakowanie ptaków umożliwi
identyfikację osobników oraz przyczyni się do poznania trasy migracji polskiej
populacji. Kod umieszczony na obrączce można odczytać (za pomocą lunety) u
siedzącego ptaka z odległości 200 metrów.
Błotniak łąkowy jest najmniejszym i najsmuklejszym spośród wszystkich
błotniaków. Ma długie, stosunkowo wąskie skrzydła, które w czasie szybowania
trzyma uniesione skośnie ku górze (skrzydła uniesione w kształcie litery V). W
locie patrolowym lata nisko, kołysząc się.
U błotniaka wyraźnie zaznacza się dymorfizm płciowy, czyli różnica w wielkości,
kształcie ciała i ubarwieniu samców i samic. Samiec ma jasnoszary grzbiet i
pierś, spód biały z podłużnymi brązowymi kreskami, dziób czarny, żółte nogi.
Jego lotki pierwszorzędowe są czarne, a na drugorzędowych znajduje się czarna
pręga. Samica jest nieco większa, rudobrązowa, spód ma śmietankowy z podłużnymi
brązowymi plamami. Młode widziane z bliska mają rdzaworudy, niekreskowany spód
ciała.
W Europie Środkowej nastąpił duży spadek liczebności błotniaka łąkowego.
Początkowo występował on na otwartych terenach, głównie na podmokłych łąkach w
dolinach rzek, rozległych bagnach. Od lat 80. dwudziestego wieku, wskutek zaniku
jego naturalnych siedlisk, poluje na terenach rolniczych i gniazduje na polach
zbóż i rzepaku. Żywi się drobnymi kręgowcami, jajami i pisklętami ptaków, dużymi
owadami.
Na lęgowiska błotniaki przylatują od połowy kwietnia do połowy maja. Na ziemi,
pod osłoną wyższych roślin, samice budują gniazda. Lęgi trwają do początku
czerwca. Samica składa przeważnie 3-5 jaj, które wysiaduje już od złożenia
pierwszego, młode wykluwają się więc w kilkudniowych odstępach. Wysiadywanie
trwa od 27 do 30 dni.
Pisklęta przebywają w gnieździe ok. 30-40 dni, a wylatują z gniazda od połowy
lipca. Przez 2 tygodnie po wylocie są jeszcze dokarmiane przez rodziców.
Efektywność lęgów jest dosyć niska i wynosi 1-2 młode na parę. Polska populacja
błotniaka łąkowego zimuje w Afryce, na południe od Sahary.
PAP - Nauka w Polsce, Marta Stankiewicz
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce