Zagrożone gniazda jerzyków: artykuł nr 3090
2006-08-08 12:00:50 Zoologia
Gniazda jerzyków, ptaków znajdujących się pod ścisłą ochroną, coraz częściej niszczone są podczas letnich remontów elewacji budynków. Jerzyki są spokrewnione z kolibrami, mimo zewnętrznego podobieństwa do jaskółek; uznaje się je za gatunek południowoeuropejski, ale w południowej i zachodniej Europie są bardzo rzadkie. W warunkach naturalnych jerzyki zakładają gniazda głównie w szczelinach skalnych. Na terenach zurbanizowanych schronienie znajdują w zagłębieniach murów, pod dachami i w szczelinach między płytami bloków mieszkalnych.
Do Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego trafiły w tym roku cztery zgłoszenia o
zniszczeniu gniazd tych ptaków; inspektorzy szacują jednak, że podobnych
przypadków jest znacznie więcej.
Inspektor Tadeusz Podnagórski, który zajął się zgłoszeniami od zaniepokojonych
mieszkańców remontowanych budynków podkreśla, że przypadający od końca maja do
połowy sierpnia sezon lęgowy jerzyków w znacznej części pokrywa się z sezonem
prac remontowych. Wiążą się one z coraz powszechniejszym w Polsce ocieplaniem
budynków - szczególnie tych zbudowanych z wielkiej płyty.
„Podczas takich remontów likwidowane lub zasłaniane są otwory wentylacyjne, w
których jerzyki zwykły budować gniazda lub już je zbudowały. Im bliżej okresu
składania jaj, tym jerzyki intensywniej dobijają się do zakrytych otworów
wlotowych - w efekcie spadają na ziemię, ranią się lub giną. Często dochodzi
również do zamurowywania żywcem dorosłych lub młodych” – wyjaśnia inspektor.
Jak zaznacza, otwory wentylacyjne zlokalizowane pod okapami dachów są przeważnie
zasłaniane celowo, głównie z myślą o ptakach takich jak gołębie lub kawki,
cieszących się wśród ludzi gorszą sławą. Tymczasem jerzyki wlatują do swoich
miejsc lęgowych przez otwory o średnicy zaledwie kilku centymetrów, przez które
nie mogą się dostać inne ptaki.
„Rzadko stosowanym obecnie, a skutecznym rozwiązaniem może być montowanie w
trakcie prac remontowych specjalnych skrzynek, w których mogą gniazdować te
ptaki” – podkreśla Podnagórski.
Cztery zgłoszenia o zamurowaniu gniazd jerzyków pochodzą od mieszkańców budynków
należących do spółdzielni mieszkaniowych z Katowic oraz Bytomia i Knurowa.
Podnagórski zapowiada, że pracownicy wydziału środowiska i rolnictwa urzędu
wojewódzkiego sprawdzą okoliczności zniszczenia gniazd ptaków i w zależności od
ustaleń zawiadomią organa ścigania.
„Zgodnie z rozporządzeniem ministra środowiska, w stosunku do dziko
występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową obowiązuje zakaz niszczenia
ich gniazd i jaj oraz umyślnego ich płoszenia i niepokojenia. Każdy więc, kto
umyślnie zniszczy gniazdo jerzyków, podlega karze aresztu lub grzywny” –
zaznacza Podnagórski.
Dodaje, że przepisy rozporządzenia zezwalają na usuwanie ptasich gniazd z
obiektów budowlanych od połowy października do końca lutego. W pozostałych
przypadkach indywidualną zgodę na ich usunięcie musi wydać minister środowiska,
a podczas wszelkich prac remontowych budynków, prowadzonych podczas sezonu
lęgowego chronionych ptaków, trzeba zapewniać im bezpieczeństwo.
Jerzyki różnią się od jaskółek znacznie dłuższymi, sierpowato wygiętymi
skrzydłami. Są też od nich większe, a całe ich upierzenie, poza niewielką jasną
plamką na podgardlu, jest czarno-brązowe. Ptaki te większość życia spędzają w
powietrzu. W locie łapią owady, zbierają materiał na gniazdo, kopulują, a także
śpią. Znane są też ze zdolności pokonywania ogromnych odległości w krótkim
czasie.
Zdarza się, że dorosłe jerzyki uciekają kilkaset kilometrów przed nadchodzącym
frontem atmosferycznym niosącym deszcze, które uniemożliwiają im łapanie owadów.
W tym czasie młode jerzyki – by przetrwać - zapadają w częściową hibernację,
obniżając temperaturę ciała z ok. 40 stopni do 20 stopni C. Oczekując na powrót
rodziców, mogą wytrzymać bez jedzenia nawet kilkanaście dni.
PAP - Nauka w Polsce, Mateusz Babak
Dzięki uprzejmości: PAP Nauka w Polsce
Wybrane wiadomości z zoologii
- Płazy wokół nas - konkurs dla uczniów klas IV-VI w Miejskim Ogrodzie Zoologicznym we Wrocławiu
- Komary - krwiopijcze insekty
- Żółwie błotne
- Wieloryb z Zatoki Gdańskiej popłynął do Finlandii
- Do lubelskich lasów trafiły cztery słowackie i węgierskie daniele
- Kraków: Łapią i liczą kosy w parku Jordana
- 2,2 tys. metrów pod dnem Morza Północnego