Badacze ujawniają złożoność głównego układu zgodności tkankowej u płazów ogoniastych: artykuł nr 5811
2008-06-20 16:48:40 Zoologia
Geny głównego układu zgodności tkankowej (MHC) wytwarzają białka o kluczowym znaczeniu w zwalczaniu infekcji. Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Centrum Badań Środowiskowych Helmholtza (UFZ) scharakteryzowali zmienność genetyczną i wykryli więcej niż jeden gen MHC klasy II u płaza ogoniastego. W przeciwieństwie do ssaków, na temat układu odpornościowego płazów wiadomo bardzo mało. Populacje płazów zanikają gwałtownie na całym świecie, a jedną z najważniejszych przyczyn wymierania są choroby zakaźne, takie jak wywoływana przez pewien gatunek grzyba chytridiomykoza. Dlatego informacje o funkcjonowaniu układu odpornościowego mają ogromne znaczenie dla ochrony płazów, mówią naukowcy, którzy wyniki swoich badań opublikowali w czasopiśmie Molecular Ecology. Badacze przeanalizowali populacje traszki górskiej, Mesotriton alpestris z Polski, na północo-wschodnim skraju zasięgu gatunku. Traszka górska jest pierwszym europejskim i trzecim w skali światowej płazem ogoniastym którego MHC zbadano, oraz pierwszym u którego stwierdzono więcej niż jeden gen MHC II.
Kluczowa rola MHC w odporności ssaków jest dobrze znana. Odkrycie u płazów
ogoniastych wskazuje że zmienność genetyczna MHC jest istotna również w tej
grupie: 'W naszych badaniach pokazaliśmy iż u traszki tej działał dobór
pozytywny' mówi Wiesław Babik z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 'co
oznacza że geny MHC odgrywają ważną rolę w układzie odpornościowym, który
rozpoznaje i zwalcza infekcje'. Wiesław Babik przeprowadził badania w ramach
współpracy między Uniwersytetem Jagiellońskim i UFZ w Halle, finansowanej przez
Fundację Aleksandra von Humboldta. 'Dotychczas naukowcy sądzili że MHC u płazów
nie jest zbyt ważne. Jednak to nieprawda' wyjaśnia Dr Walter Durka z UFZ, który
był opiekunem Wiesława Babika podczas jego stażu podoktorskiego.
We wcześniejszych badaniach naukowcy stwierdzili że w ciągu ostatnich 10 tys.
lat polskie populacje traszki górskiej stosunkowo szybko osiągnęły wysoki poziom
zmienności genetycznej. Trzy obecnie izolowane populacje w Sudetach, Karpatach i
Górach świętokrzyskich najprawdopodobniej wywodzą się z jednego refugium, czyli
obszaru gdzie traszki przeżyły ostatnią epokę lodowcową.
Traszki górskie spotyka się na zalesionych pagórkowatych i górzystych terenach
Europy środkowej do wysokości nawet 2500 m. n.p.m. Odrębne podgatunki
zamieszkują Hiszpanię, Włochy i Bałkany. Traszki rozmnażają się w małych
zbiornikach wody stojącej - stawkach i kałużach. Po godach samice składają na
roślinach wodnych jaja, z których rozwijają się larwy. Po przeobrażeniu
opuszczają one wodę. Podobnie dorosłe osobniki po zakończeniu godów opuszczają
wodę prowadzą skryty nocny tryb życia na lądzie, ukrywając się pod korzeniami
lub kamieniami. Zimują również w kryjówkach na lądzie. Traszki górskie mogą żyć
nawet 20 lat, osiągają do 11 cm długości. Szczególną cechą traszek, jak i
większości płazów ogoniastych jest liczba palców. Mają ich pięć w tylnej, lecz
tyko cztery w przedniej nodze.
Wiesław Babik
Institute of Environmental Sciences
Uniwersytet Jagielloński